Wspieranie rozwoju niezależności u dziecka

Jak uniknąć niepewności i frustracji, gdy Twój maluch zaczyna rozwijać swoją niezależność.

Małe dziecko może okazywać rozwijające się w nim poczucie niezależności podczas jedzenia, ubierania, zabawy zabawkami czy rysowania. Czasem dziecko będzie chciało wykonywać te czynności samodzielnie, a kiedy indziej będzie potrzebować pomocy przy wszystkim. Ta niepewność, kiedy pomoc jest potrzebna, a kiedy nie, budzi frustrację zarówno u rodziców, jak i u dziecka. W takich chwilach dziecko może stawiać opór i złościć się.

Bycie niezależnym

Dziecko może odmówić przyjęcia pomocy, upierając się, że wykona daną czynność samodzielnie. Jednak może wtedy odczuć frustrację, jeśli okaże się, że nie potrafi tego zrobić tak, jak by chciało. Odmawianie przyjęcia pomocy to sposób na okazywanie niezależności. Aby zamanifestować swoją wolę, dziecko może odrzucić twoją. Wypracowanie wiedzy, kiedy pomóc, kiedy się powstrzymać, a kiedy spodziewać się oporu, wymaga czasu i cierpliwości. Pewne pojęcie na temat tego, czego można się spodziewać i jak negocjować niezależność może pomóc złagodzić sprzeciw dziecka.

Samodzielne ubieranie

Jednym z punktów zwrotnych w życiu małego dziecka jest samodzielne ubieranie się. W wieku około dwóch i pół roku dziecko może zacząć okazywać zainteresowanie tą czynnością. Zachęcając je, pomagasz mu rozwijać koordynację i pewność siebie. Jeśli dziecko chce samo wybrać ubranie, pozwól mu na to. Może się okazać, że chce codziennie nosić to samo – to część rozwijających się u dziecka schematów zachowań, które będą potrzebne do rozwiązywania problemów.

Inne sposoby na wspieranie niezależności u dziecka

1. Używaj pozytywnych komunikatów, unikaj „nie” i „nie rób tego”, a skupiaj się na korzystnych aspektach sytuacji.
2. Pokaż dziecku, jak może pomagać w niektórych pracach w domu, na przykład odkładać brudne ubrania do prania albo sprzątać zabawki.
3. Gdy dziecko próbuje nowych rzeczy, zachęcaj je do tego pochwałami.
4. Dawaj dziecku wybór, na przykład „Chcesz jabłko czy gruszkę?” albo „Chcesz założyć czerwoną czy niebieską koszulę?”. Ważne, żeby uszanować jego wybór i działać zgodnie z nim, by dziecko rozumiało, że dobrze wybrało.
5. Zanim wkroczysz z pomocą lub zrobisz coś dla dziecka, pozwól mu spróbować zrobić to samodzielnie.

Dzielenie się

Następny aspekt rozwoju niezależności to pojęcie dzielenia się. Małe dziecko ma z tym kłopot. Wciąż znajduje się w centrum zainteresowania rodziców i uważa, że powinno dostać wszystko, czego chce. Widzi świat wyłącznie ze swojego punktu widzenia i nie rozumie, dlaczego miałoby dzielić się lubianymi przedmiotami.

Dziecko chce być niezależne, ale wciąż jest egocentryczne i dopiero uczy się patrzeć na sytuację z punktu widzenia innej osoby. Ten sam opór, który pojawia się przy odmowie przyjęcia pomocy, może wystąpić, gdy dziecko zostanie poproszone o podzielenie się rzeczą, którą uważa za swoją własność. Często, w odpowiedzi na prośbę o podzielenie się, odpowie “To moje!” i stanowczo odmówi oddania przedmiotu.

Jak sobie z tym radzić?

Podpowiedzi:

1. Pozwól dziecku schować swoje najcenniejsze rzeczy, zanim inne dzieci pojawią się w pobliżu.
2. Zachęć dziecko, by pozwoliło ci zająć się jego własnością bez oddawania jej.
3. Chwal każdy gest dzielenia się.
4. Bądź przykładem. Dziel się i opowiadaj o tym, gdy dziecko cię obserwuje.

Dziecko potrzebuje ćwiczeń, by uczyć się i rozumieć. Należy zachować cierpliwość w trakcie tego procesu i pozwalać dziecku na popełnianie błędów, udzielając mu fizycznego i psychicznego wsparcia. Podczas samodzielnego poznawania świata i dzielenia się u dziecka rozwija się poczucie własnej wartości, i choć proces ten może być frustrujący, to pozytywne wsparcie i zachęta ze strony rodziców budują w dziecku solidne fundamenty pozytywnego obrazu siebie.