Rozwój fizyczny

Małe dzieci są z natury aktywne i trudno im usiedzieć w miejscu. Poza tym brak ruchu wpływa niekorzystnie na rozwój ogólny.

Badania naukowe wskazują, że aktywność fizyczna i umysłowa zwiększa liczbę połączeń w młodym mózgu i że większość z tych połączeń wykształca się do szóstego roku życia.

Małe dzieci, które mają możliwość poznawać otoczenie i jego różnorodne aspekty poprzez bieganie, wspinanie się i skakanie mają lepszą szansę na rozwinięcie dobrej orientacji w przestrzeni niż dzieci, które mają mniej ruchu. Odnosi się to zarówno do dziewczynek, jak i do chłopców. Dziewczynki powinny mieć taką samą jak chłopcy możliwość wspinania się, poznawania i doświadczania świata zewnętrznego, a chłopcy powinni mieć też okazje do rysowania czy wycinania.

Rozwój mięśni i kontroli nad ciałem

Od chwili narodzin dzieci poznają swoje ciało i jego interakcje z otaczającym światem. W miarę jak rośnie siła ich mięśni, zaczynają samodzielnie się poruszać i rozwijają kontrolę nad swoim ciałem. Ważne jest, by dzieci miały możliwość rozwoju zarówno dużych, jak i małych grup mięśniowych. Proste ruchy, jak lewo-prawo, góra-dół czy okrężne ruchy ręką mają podstawowe znaczenie dla zdobycia umiejętności samodzielnego pożywiania się, rysowania, pisania czy wiązania butów. Natomiast podrygiwanie dziecka, które jeszcze nie chodzi, służy wzmacnianiu mięśni i pracy nad zmysłem równowagi.

W miarę jak dzieci rosną, potrzebują nowych okazji do rozwoju mięśni i kontroli. Można im w tym pomagać, zachęcając do prostych zabaw, takich jak budowanie z klocków, nawlekanie koralików, rysowanie i malowanie, łapanie piłki, krojenie owoców, mieszanie ciasta czy wycinanie nożyczkami. Te zajęcia wzmacniają mięśnie palców, nadgarstków i dłoni, a także poprawiają koordynację ręka-oko. Bez tego rodzaju zajęć trudno byłoby dzieciom rozwinąć sprawność ruchową potrzebną do bardziej złożonych zdań, takich jak wiązanie butów, zapinanie kurtki czy później pisanie. Dzieci potrzebują czasu, by rozwinąć sprawność manualną, więc warto przywiązywać do tych prostych umiejętności równie dużą wagę, jak do bardziej złożonych. Jeśli dziecko wciąż jest na etapie bazgrania i trudno mu narysować konkretny kształt, to napisanie własnego imienia będzie dla niego dużym wyzwaniem.

Odkrywanie lub wspinaczka pomagają w rozwoju zdolności ruchowych i oceny ryzyka

Aby rozwinąć sprawność ruchową, małe dzieci potrzebują aktywności fizycznej. To naturalne, że chcą biegać, skakać i wspinać się. W ten sposób poznają możliwości swojego ciała, rozwijają mięśnie i uczą się swoich granic. Wielu rodziców obawia się, że gdy dzieci będą się wspinać, to wejdą zbyt wysoko i mogą znaleźć się w niebezpieczeństwie. Jednak dzieci rzadko wspinają się ponad wysokość, na której czują się pewnie – będą przekraczać swoje granice tylko jeśli spotkają się z zachętą i wsparciem. Należy pamiętać, że obawy o bezpieczeństwo nie powinny ograniczyć dziecku możliwości poznawania i wypróbowywania rzeczy. Ryzyko to nieodłączny element życia, a uczenie się granic własnych możliwości i ich przekraczania ma wielkie znaczenie dla rozwoju elastycznej postawy, która będzie później potrzebna w nauce.

W wielu społeczeństwach uważa się, że dziewczynki są mniej sprawne lub potrzebują większej ochrony, ale w rzeczywistości potrzebują one tak samo dużo aktywności fizycznej, jak chłopcy. Małe dziewczynki są z reguły silniejsze fizycznie od chłopców i często są bardziej sprawne manualnie. Ograniczanie ich do bezpiecznych lub mało aktywnych zajęć utrudnia im rozwój fizyczny i zmniejsza możliwość rozwinięcia dobrej orientacji w przestrzeni.

Dzieci są dumne z nowych umiejętności

Małe dzieci potrzebują wielu możliwości ćwiczenia i rozwijania kontroli własnego ruchu – jeśli pozostawić je samym sobie, też będą ćwiczyć. Zwykle są dumne ze swoich osiągnięć i chętnie demonstrują świeżo nabyte umiejętności, takie jak skakanie na jednej nodze czy stanie na rękach i jednej nodze. Jednak każda nauka przynosi więcej radości, jeśli odbywa się w towarzystwie chętnej do udziału i pomocnej osoby dorosłej. Niektóre umiejętności, jak skakanie przez skakankę czy rzucanie i łapanie piłki wymagają pewnych wskazówek i pomocy.

Rozwój fizyczny małych dzieci przebiega dość szybko, a większość z nich w ciągu roku przestaje raczkować i zaczyna chodzić. W wieku pięciu lat większość dzieci potrafi biegać, skakać, zatrzymywać się, skręcać, bawić się piłką, pisać i rysować.

Ćwiczenia są dobre!

Aktywność jest potrzebna dzieciom również do zdrowia. Coraz więcej dzieci nie ma wystarczająco wielu okazji do ćwiczeń i rozwoju. Brak ćwiczeń fizycznych zwiększa ryzyko nadwagi i osłabienia mięśni. Efekty mogą nie być widoczne od razu, ale w późniejszym okresie życia wystąpić może większa podatność na schorzenia. Natomiast aktywność fizyczna poprawia zdrowie i samopoczucie.

autor: JOHN WADSWORTH, GOLDSMITHS COLLEGE, UNIWERSYTET LONDYŃSKI