Pierwszy dzień w szkole lub przedszkolu

Jak rodzice i nauczyciele mogą wspólnie przygotować dziecko do tej przełomowej chwili.

Często mówi się, że rodzice to pierwsi nauczyciele dziecka, ponieważ to z nimi dziecko spędza dużą część dnia, gdy nie śpi. Rodzice i rodzina wspierają i kształtują wzorce życia codziennego i rutynowe czynności, zarówno świadomie, jak i nieświadomie. Gdy dziecko jest gotowe wejść w środowisko nauczania grupowego, dzięki codziennym wysiłkom rodziców może mieć narzędzia i umiejętności, które pozwolą mu pomyślnie funkcjonować w tym otoczeniu.

Rodzice udzielają dzieciom wsparcia w ich pierwszych doświadczeniach z językiem, liczbami, interakcjami społecznymi i rozwiązywaniem problemów, które są podstawą nauki w grupie. Gdy dzieci przygotowują się do wejścia w środowisko nauczania takie jak przedszkole, rodzice mają okazję udzielić im wsparcia, angażując się w działalność w tym środowisku. Może to być wstąpienie do komitetu rodzicielskiego, dzielenie się przedmiotami przyniesionymi z domu lub praca na zasadzie wolontariatu, co pomoże im lepiej zrozumieć życie codzienne w tym środowisku i udzielać innym dzieciom wsparcia.

Rozwój emocjonalny

Aby dziecko z powodzeniem zaczęło funkcjonować w przedszkolu lub szkole, musi umieć panować nad swoimi uczuciami, by wyrażać je jasno i w odpowiedni sposób. Z kontrolą emocji powiązana jest umiejętność samokontroli, czyli posługiwania się różnymi narzędziami i umiejętnościami w przystosowywaniu się do otoczenia i różnych sytuacji. Człowiek od pierwszych dni życia rozwija umiejętność samokontroli, dostosowując się do rytmu typowych zajęć ludzkich, takich jak spanie, jedzenie i interakcje z innymi.

Dzieci wchodzące w środowisko nauczania przedszkolnego lub szkolnego mają mniej problemów z dostosowaniem się, jeśli potrafią już skoncentrować się na wykonaniu zadania, które wymaga samokontroli. Interakcje z rodzicami, krewnymi i opiekunami, takie jak czytanie książek z obrazkami, budowanie z klocków czy pomoc w pracach domowych, na przykład nakrywanie do stołu czy składanie prania pomagają dzieciom nauczyć się koncentracji i wykonywania zadania od początku do końca.

Aby pomóc dziecku w rozwoju emocjonalnym, można je zachęcać, by:

• Przebierało się i udawało kogoś innego.
• W nowych sytuacjach korzystało z twojego wsparcia, by wzmacniać swoje poczucie wartości i niezależności.
• Wyrażało uczucia – na przykład śmiechem, płaczem, tupaniem.
• Starało się zrozumieć, jak inni czują się w różnych sytuacjach i pomagało innym w potrzebie.
• Cieszyło się z sukcesów innych.
• Poznawało, tworzyło i badało używając różnych materiałów i różnych kontekstach.

Rozwój społeczny

Dzieci wspaniale rozwijają się dzięki zachęcie, zaangażowaniu i udanemu rozwiązywaniu zadań. Jeśli te doświadczenia powtarzają się, dzieci mają szansę nauczyć się granic i poczucia dumy z własnych osiągnięć. Gdy mają okazje uczestniczyć w rozmowach i pracach domowych, odczuwają dumę i mają poczucie sukcesu. Gdy dzieci czują się bezpiecznie ze swoimi talentami i umiejętnościami, przenoszą tę wiarę w siebie do środowiska przedszkolnego lub szkolnego i świetnie odnajdują się wśród rówieśników. Interakcje z ważnymi osobami z otoczenia pomagają dziecku w rozwoju umiejętności społecznych. Tymi osobami mogą być rodzice, rodzeństwo, krewni, opiekunowie, sąsiedzi, przyjaciele itp.

Aby wspierać i stymulować rozwój społeczny dziecka, rodzice mogą:

• Zachęcać dziecko do kontaktu, interakcji i obserwowania ludzi z otoczenia.
• Pozwalać dziecku obserwować, ćwiczyć i doskonalić umiejętności społeczne, takie jak dzielenie się, negocjowanie, czekanie na swoją kolej i rozwiązywanie konfliktów.
• Organizować mu czas na zabawę z rówieśnikami i ukierunkowywać je na właściwe, społecznie akceptowane zachowania podczas kontaktów z rówieśnikami i w innych sytuacjach społecznych.

Pozytywnie i konsekwentnie

Dzieci dobrze się rozwijają, gdy od pierwszych dni doświadczają ciepła i uwagi, gdy otrzymują pozytywne wzorce i wskazówki dotyczące właściwych zachowań społecznych. Bezpieczne i wspierające relacje rodzinne zachęcają dziecko do rozwijania kompetencji społecznych poza obrębem rodziny.

Rodzice mogą pomagać dzieciom w przygotowaniach i w wejściu w środowisko nauczania, zachęcając je do nauki w domu. Aby się uczyć, dzieci potrzebują przestrzeni i wzmocnienia. Zachęcanie dzieci do decydowania o wyborze, do udziału w pracach domowych i brania na siebie odpowiedzialności za konkretne codzienne zadania pozwala dzieciom uczestniczyć w życiu codziennym i zrozumieć znaczenie pracy i granic. Te zajęcia mają bezpośrednie przełożenie na przystosowanie się do środowiska szkolnego.

Konsekwencja jest powszechnie cenioną wartością, a dzieciom przynosi ogromne korzyści. Przewidywalność rutynowych czynności pozwala im przygotować się na to, czego się spodziewają i lepiej sobie radzić, niż w sytuacjach nietypowych jak wyjazd na wakacje czy choroba. Dzięki ugruntowanemu doświadczeniu w rutynowych czynnościach dzieci mogą czuć się pewnie i lepiej dostosowywać się do środowiska zorganizowanego nauczania.

Czytaj opowieści

Możesz wykorzystać książki czy komiksy o szkole, aby porozmawiać o wszystkich potencjalnych trudnościach i problemach. Wybierz te części, które najlepiej pasują do twojej sytuacji. Siądziecie razem na kanapie, przytuleni, i przeczytajcie opowieść o pierwszych dniach w szkole, żeby dziecko wiedziało, czego się może spodziewać. Porozmawiajcie o tym, jak dzieci występujące w książce czują się w szkole. Czy twoje dziecko także niepokoi się, że może doświadczyć podobnych problemów?

„Kim jestem”

Twoje dziecko tyle się już nauczyło i zaszło tak daleko! Może warto spróbować podzielić się tymi osiągnięciami z nowym nauczycielem i kolegami z klasy, przygotowując specjalny album typu „Kim jestem”? Zgromadźcie zdjęcia, obrazki, pamiątki ważnych wydarzeń z życia dziecka: kartki urodzinowe, fotografie rodzinnych spotkań, dyplomy i świadectwa tego, co dziecko dotąd osiągnęło. A potem, po rozpoczęciu nauki w szkole czy w przedszkolu, uzupełniajcie razem ten album, dodając kolejne zdjęcia i pamiątki.

Każde dziecko to indywidualność, która ma własne tempo nauki i adaptacji. Jeśli wyposażymy je w umiejętności i techniki pozwalające stawiać czoła nowym sytuacjom i dostosowywać się do nich, znacznie zwiększymy szansę, że dobrze poradzi sobie w życiu – również w przedszkolu i szkole.

autor: DR. BETTY LIEBOVICH, GOLDSMITHS, UNIVERSITY OF LONDON